Ulusal Kırmızı Et Kurulu Lideri Ahmet Hacıince, 2021 yılının da kırmızı et kesimi açısından kuvvetli ve sabır içinde geçen bir yıl olduğunu söz ederek, bilhassa büyükbaş hayvancılık tarafı için dertli bir süreçten geçtiklerini kaydetti.
“Her ne kadar kırmızı et üretimini 2021 yılındaki gelişmeler istikametiyle kıymetlendirecek olsak da 2018 yılından bu güne kadar ki süreci de dikkatte almak gerekir” diyen Hacıince kelam konusu süreci şöyle özetledi: “2021 yılı et bölümündeki bu durum, 2018 de başlayan sürecin devamı niteliğindedir. Kırmızı et üretimimizin içinde yaklaşık yüzde 10’luk bir hisseye sahip olan küçükbaş
hayvan eti üretiminde genel bir memnuniyetin bulunduğunu söyleyebiliriz. Lakin tıpkı şeyi
sığır eti üretimi için söylemek mümkün değildir. 2018 yılında yapılan sığır eti üretimi,
evvelki yıllara oranla daha yüksek gerçekleşmiş ve piyasa fiyatları arz fazlalığından ötürü
son çeyreğinde maliyetin çok altına düşmüştür. Üreticinin ziyanını düşürmeye yönelik olarak
Et ve Süt Kurumu (ESK) müdahale alımlarına başlamış ve yüz binlerce büyükbaşı kesip, on
binlerce ton eti stoklamaya başlamıştır. 2019 yılı da üretici açısından yüz güldürmemiş, ESK
müdahale alımları bu yılın büyük kısmında devam etmiştir. Devletin bu eforu üretici
açısından tam bir tahlil sağlamamıştır. Üretici bütün umutlarını 2020 yılına taşımış fakat
daha yılın başında pandemi’nin patlak vermesi bütün umutları suya düşürmüş ve talep darlığı
nedeniyle et fiyatları daima maliyetin altında kalmıştır.”
Hacıince, “Son üç yıldır kazanamayıp ziyan eden besicilerimiz, 2021 yılına gelindiğinde maliyet ve piyasa fiyatı ortasındaki istikrar besici aleyhine daha da bozulmuştur. Sonuç olarak piyasalardaki karkas fiyatları yıl boyunca maliyetlerin altında seyretmiştir.
2021 yılındaki maliyet – satış fiyatı ilgisindeki dengesizliğin en önemli nedenlerini
maliyetlerin yüksekliği ve piyasada dana etine talebin azalması olarak gösteren Hacıince, besi maliyetlerindeki artışın temelinde kesif yem fiyatlarındaki artış olduğunu söyledi.
Hacıince, “Tüm dünyada, yem hammaddelerindeki döviz bazındaki artışlar ülkemizdeki yem fiyatlarının artışına neden olurken, son aylardaki döviz kurlarının yükselmesi de yemdeki fiyat artışına büyük bir ivme kazandırmıştır. Yem sanayicileri tarafından ayda bir yapılan fiyat güncellemeleri artık günlük hale gelmiştir. İthal yolla tedarik edilen ham hususların döviz bazında artışı ve döviz kuru artışı ile birlikte anında yeme yansıtılmıştır. Yıl içerisinde vakit zaman yaşanan döviz kurlarındaki düşüşlere karşın bu durumun yem fiyatlarında tekrar indirim olarak
yansıtılmamıştır. İlgili bakanlıklarımızın yem fiyatlarındaki gelişmeleri çok yakından takip
etmesini, artışlar ile münasebetleri ortasındaki alakayı denetim edip, beklenen haksız çıkarın
önüne geçmesini beklemekteyiz” diye konuştu.
Toprak Mahsulleri Ofisinin (TMO) yıl içerisindeki yemlik arpa ve mısır satışlarının
besicilere çok büyük bir dayanağı olduğunun altını çizen Hacıince, kelam konusu uygulamanın devam etmesinde çok büyük yarar gördüklerini belirtti.
2021 yılında yaşanan kuraklık ve ekonomik krizin kırmızı et üretiminde, artan
maliyetler ve yüksek enflasyon ile global besin fiyatlarının artışlarından etkilendiğine dikkat çeken Hacıince, “2020 yılının Aralık ayında dana karkas fiyatı 35,70 TL olup, 2021 yılının tıpkı devrinde 62,24 TL’ye ulaşarak yüzde 74,34’lik artış gösterirken, kuzu eti fiyatları ise 2020 yılının aralık ayında 50,31 TL gerçekleşirken, 2021 yılında yüzde 28,80 oranında bir artış ile 64,80 TL olmuştur” dedi.
Besi maliyetlerin artışında, yemin dışındaki öteki bir etken de besi gereci fiyatlarındaki artış olduğuna dikkat çeken Hacıince, “2021 yılında sığır besiciliğinin kar sağlamaması nedeniyle işletmelerde kapasiteler düşürülmüş, bu nedenle 2021 yılının son çeyreğine kadar yerli besi malzemesi fiyatlarında bir artış gözlemlenmemiştir. Lakin dünya piyasalarında yem ham unsuru
fiyatlarındaki ve navlunlardaki artış nedeniyle dolar bazında yaklaşık 30 ile 50 sentlik artış ve
döviz kurlarındaki yükseliş besiye hayvan koymayı imkânsız hale getirmiştir. Bu günkü
parametrelerle iç piyasadan Canlı baskül ünite fiyatı 40 TL ye işletmeye giren bir sığırın
ünite karkas maliyeti 65-66 TL, 3,60 dolardan giren Güney Amerika malının 77 TL ve 3,60
Euro’dan giren Avrupa malının ise 75 TL ye mal olmaktadır. Yıl içerisinde karkas et
fiyatlarının düşük seyretmesi nedeniyle besicilerimizde ortaya çıkan isteksizlik, ithal besilik
hayvan ithalatında yapılan kısıtlamalar ve yılın son çeyreğindeki ithal besilik gereç
tedariğinde ortaya çıkan maliyet artışları işletmelerin kapasite kullanımını düşürmüş ve
gelecek yıl üretimi için önemli bir risk doğurmuştur” ikazında bulundu.
Kelam konusu sorunun yalnızca bu yıl için geçerli olmadığını kaydeden Hacıince, “Daha öncesinde de daima olarak lisana getirdiğimiz üzere, etçi ırklarla tohumlama yapmak üzere kullanma melezlemesinin yaygınlaştırılması suretiyle yerli hayvan kaynaklarımızı verimli kullanmalıyız. Bunun yanında gelecek yılların projeksiyonlarının güzel çizilmesi ve yurt içinden karşılanamayacak olan besilik gerecin ithalatının gereksinim nispetinde kesinlikle yapılması sağlanmalıdır. Bu noktada yapılacak düzgün bir planlama gelecekte yapılması beklenen müdahaleleri ortadan kaldıracaktır” teklifini paylaştı.
Hacıince, TÜİK’in son iki yıldır kırmızı et üretimine ait dataları yayınlamadığını hatırlatarak, ölçümlemelerdeki badireyi da dikkat çekti.
Hacıince, “İki yıldır ulusal bazda kırmızı et üretimi iddiaları yansımadığından bu anlattığımız sorunların üretimimizi ne ölçüde etkilediğini bilemiyoruz. Bu mevzuda ilgili kurumumuzun daha sağlıklı istatistik verisine ulaşmak için formül arayışında olduğunu biliyoruz ve bir an önce bu çalışmaların sonuçlanmasını umut ediyoruz. Kırmızı et piyasasında yaşanan fiyat dalgalanmalarını yalnızca üretici tarafından kaynaklanıyormuş formunda bir algı oluşturulmaktadır. .Bu yanlış bir yaklaşımdır. Kırmızı et kesimi besici, celep, endüstrici, toptancı, perakendeci ve tüketiciden oluşan çok paydaşlı bir yapıdır. Kesimin tüm bileşenleri piyasa şartlarını belirlemektedir” dedi.
Şuan içinde bulunulan hassas ekonomik sürecin tüm dünyanın içinde bulunduğu enflasyonist ortamda et kesimi üzerinde maliyet baskısı yarattığını kaydeden Hacıince, “Her vakit yerli
üreticiye gereksinimimiz olacağını düşünerek bu kapsamda piyasaya müdahale edici telaffuz ve
planlardan uzak durarak, ithalatı özendirmeden iç yapısal süreçlerimize tüm paydaşlarla
birlikte odaklanmalıyız. Şuan et fiyatının geldiği düzey temel odak ve algı olmamalıdır. Burada yapısal süreçleri daima birlikte ele almalıyız” diye konuştu.
UKON Lideri Hacıince, dalın tahlil tekliflerini şöyle sıraladı: “Yapısal süreçler olarak; hayvan besleme girdilerin olabildiğince tümünün yurt içinden karşılanması maksadı ile üreticiler özendirilmelidir. Devlet takviyeleri gerçekçi ve günün koşullarına uygun düzeyde belirlenmelidir. Tarım ve besin üretimi stratejik bir kesim olarak belirlenip müspet ayrımcılıkla
projeler uygulanmalıdır. Bu işle iştigal eden kooperatif ve birlikler yapısal olarak güçlendirilip aktiflikleri arttırılmalıdır.”